Przestępstwo Oszustwa – 286 k.k.

Szanowni Państwo, w dzisiejszym wpisie chciałbym Państwu przedstawić przestępstwo oszustwa uregulowane w  art. 286 § 1 Kodeksu Karnego, a nadto nadmienić o przestępstwie żądania okupu za zabraną rzecz (art. 286 §2 Kodeksu Karnego). Dlatego krok po kroku omówię elementy podmiotowe i przedmiotowe wskazanych czynów zabronionych. A na dokładkę zakres odpowiedzialności karnej przewidziany w ustawie – Kodeks Karny.

Kto może popełnić przestępstwa uregulowane w art. 286 § 1 i 2 KK ?

Przestępstwo oszustwa jest przestępstwem powszechnym, to oznacza, że podmiotem oszustwa może być każda osoba zdolna do ponoszenia odpowiedzialności karnej.

W jaki sposób można popełnić przestępstwo z art. 286 § 1 KK ?

We wskazanym artykule mamy trzy sposoby popełnienia przestępstwa jakim jest oszustwo:

• Wprowadzenie innej osoby w błąd,

• Wyzyskanie błędu,

• Wyzyskanie niezdolności innej osoby do nienależytego pojmowania przedsiębranego działania.

Rozpatrując wskazane znamiona można dojść do jasnej konkluzji, bowiem znamiona zawarte w pierwszej i drugiej „kropce” opierają się na błędzie pokrzywdzonego i mają miejsce, gdy jego wyobrażenie o rzeczywistości nie odpowiada faktom w istotnym zakresie dla podjęcia decyzji o określonym rozporządzeniu mieniem. Pozwolę sobie przełożyć ww sformułowanie na prostszy język oraz przenieść się do codzienności. Zatem, Sprawca wywołuje  błąd przedstawiając pokrzywdzonemu obraz rzeczywistości, który nie jest spójny, często możemy spotkać się z takimi sytuacjami na popularnych portalach aukcyjnych, zamiast ładnego telefonu przychodzi cegła, za którą sowicie zapłaciliśmy, bowiem kupujący był przekonany, że zamiast cegły otrzyma piękny i pachnący nowością telefonik. Ostatni ze sposobów to nic innego jak wykorzystanie przez sprawcę przestępstwa stanu w jakim znajduje się pokrzywdzony. Chodzi tu o stan niezdolności, który może mieć charakter przejściowy, jak również i trwały. Odpowiednimi przykładami są niedojrzałość lub wprowadzenie w stan odurzenia. Dodatkowo należy pamiętać o niekorzystnym rozporządzeniu majątkiem, jednak o tym dalej.

Sposób popełnienia czynu zabronionego z art. 286 § 1 KK, a naruszanie innych zakazów karnych.

Jeżeli dochodzi do naruszenia jeszcze innego zakazu karnego zawartego w ustawie niż samo oszustwo, to należy przyjąć kwalifikację kumulatywną. Niekiedy przy oszustwie, przestępca może posługiwać się fałszywymi dokumentami lub środkami płatniczymi – A to już jest przestępstwo z art. 270 KK, dlatego takie wypadki podlegają odpowiedzialności z art. 268 KK oraz 270 KK. Niektórzy członkowie społeczeństwa kolekcjonują tak zwane dokumenty kolekcjonerskie, które oczywiście służą tylko do kolekcjonowania i zbierania w klaser. Jednak ktoś może takim ciekawym dokumentem posługiwać się w życiu codziennym i wprowadzać wiele osób w błąd, co do własnej tożsamości, wartości, historii pochodzenia, ale oczywiście te dokumenty są przeznaczone do kolekcjonowania i każdy kolekcjoner stosuje się do ostrzeżeń sprzedającego. Możliwe, że ktoś zbagatelizuje ostrzeżenia sprzedającego, wtedy może dojść do realnego problemu o poważnych skutkach.

W omawianym przepisie ustawodawca porusza kwestię niekorzystnego rozporządzeniem mieniem. Zatem kilka słów odnośnie tego terminu.

Rozporządzenie mieniem jest to dyspozycja majątkowa. Chodzi tutaj o wszelkie zmiany prowadzące do zmianu stanu majątkowego, bowiem wspomniana dyspozycja majątkowa ma skutki rzeczowe lub obligacyjne. Zmiana stanu majątkowego musi mieć niekorzystny charakter. Sąd Najwyższy wskazał, że niekorzystne rozporządzenie mieniem odnosi się do każdej czynności zadysponowania mieniem, kształtującej określony stan prawny, a takzę stan faktyczny w zakresie władania mieniem (post. SN z 28.4.2016r., I KZP 3/16 i inne wyr. SN z 29.8.2012r., V KK 419/11). Wspomniałem wcześniej o skutkach rozporządzenia o charakterze obligacyjnym w tym wypadku może to być czynność prawna zobowiązująca w postaci umowy kredytu, instytucja bankowa zawiera umowę kredytu gotówkowego z oszustem. Wiadomym jest, że bank oczekuje spłaty oznaczonej kwoty wraz z odsetkami, jednak oszust wprowadza w błąd instytucję bankową, nie dokonuje spłaty zadłużenia należnego określonemu bankowi –  w tym momencie bank doznaje szkody. Natomiast czynnością prawną niosącą za sobą skutek rzeczowy może być porzucenie wartościowej rzeczy. Każdy z Państwa doskonale wie, że musi dojść do niekorzystnego rozporządzenia majątkiem, tylko co jest miernikiem owej niekorzystności? Stańmy się na chwilę pokrzywdzonym i zastanówmy się, kiedy dojdzie do niekorzystnego rozporządzenia majątkiem. Z reguły rozporządzamy swoim majątkiem, ażeby otrzymać coś w zamian – dobrym przykładem jest umowa kredytu – Jesteśmy bankiem, otrzymujemy określone w umowie raty wraz z odsetkami. Jednak w wypadku oszustwa chodzi o jakiekolwiek pogorszenie sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, czyli pokrzywdzony nie otrzymuje rat miesięcznych, a co za tym idzie odsetek albo otrzymuje raty miesięczne na gorszych warunkach niż pierwotnie założono – ten przykład dobitnie obrazuje pogorszenie sytuacji majątkowej, które jest następstwem niekorzystnego rozporządzenia majątkiem. Dlaczego skupiłem się na terminie niekorzystne rozporządzenie mieniem? Bowiem oszustwo jest przestępstwem materialnym, można to zauważyć po zastosowaniu przez ustawodawcę znamienia czynnościowego doprowadza. Dlatego oszustwo następuje dopiero z chwilą niekorzystnego rozporządzenia mieniem, które jest zespolone w związku przyczynowy z oszukańczymi metodami stosowanymi przez sprawcę przestępstwa.

Teraz trochę o osobie sprawcy.

Oszustwo jest przestępstwem popełnianym umyślnie przez sprawcę.  Należy pamiętać, że jest to przestępstwo kierunkowe znamienne celem. Wspomnianym celem jest osiągnięcie korzyści majątkowej przez sprawcę. Sprawca działa w zamiarze bezpośrednim, czyli obejmuje wszystkie znamiona przestępstwa oszustwa.

Cel przestępstwa? Korzyść majątkowa !

Korzyść majątkowa jest głównym celem działania sprawcy, który jest bezpośrednio powiązana ze skutkiem w postaci niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Jest to pojęcie nieostre, zatem korzyść majątkowa na gruncie oszustwa jest to korzyść zdolna zaspokoić potrzeby materialne w sposób trwały. Natomiast w drugim wariancie może mieć charakter nietrwały – czyli chodzi tutaj o czasowe polepszenie sytuacji majątkowej sprawcy. Korzyść majątkowa polega na zwiększeniu wartości po stronie aktywów lub zmniejszeniu wartości po stronie pasywów do którego może dojść przez przysporzenie majątkowe, zmniejszenie lub uniknięcie strat, albo zniesienie lub nawet uniknięcie obciążeń składników majątkowych danego podmiotu.

Odpowiedzialność karna za Oszustko z art. 286 § 1 Kodeksu karnego.

Przestępca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Należy pamiętać o wypadku mniejszej wagi, w którym sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności. Należy nadmienić o art. 294 k.k., który zaostrza odpowiedzialność przewidzianą w art. 286 KK od 1 roku do 10 lat pozbawienia wolności. Dlaczego we wspomnianym artykule Kodeksu Karnego doszło do takiego zaostrzenia odpowiedzialności  karnej? Chodzi tu o przypadki, które będą szczególnym dobrem kulturowym lub mieniem znacznej wartości. Mieniem znacznej wartości jest mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego przekracza 200.000 złotych (art. 115 § 5 KK).

Szanowni Państwo, mam nadzieję, że ten artykuł przybliżył Państwu przestępstwo oszustwa, w życiu codziennym możemy bardzo łatwo stać się pokrzywdzonymi, dlatego należy sprawdzać wszystko wielokrotnie, a w razie wątpliwości przed zawarciem umowy skontaktować się z prawnikiem. Natomiast, gdy zostaną Państwo oszukani i rozporządzą niekorzystnie swoim mieniem, wtedy trzeba szukać pomocy żeby odzyskać stracone pieniądze. Dlatego chciałbym służyć Państwu radą, doświadczeniem oraz wiedzą w sprawach dotyczących oszustwa.