Szanowni Państwo, tematem dzisiejszego wpisu będzie instytucja warunkowego umorzenie postępowania karnego. Warunkowe umorzenie postępowania karnego jest zwolnieniem sprawcy czynu zabronionego od ponoszenia kary. Sprawca zyskuje faktyczną wolność, jednak należy pamiętać, że obok zastosowanego środka probacyjnego mogą zostać orzeczone obowiązki takie jak dozór oraz naprawienie szkody w całości lub części.
Warunkowe umorzenie postępowania jest środkiem polegającym na odstąpienia od skazania i ukarania sprawcy uznanego za winnego przestępstwa, niewątpliwie jest środkiem reakcji karnoprawnej na przestępstwo. Odstąpienie od skazania i ukarania następuje równocześnie z nałożeniem na sprawcę przestępstwa określonych obowiązków próby zawartych w art. 67 Kodeku Karnego. Korzystanie z tego środka probacyjnego jest dla sprawcy wystarczającą dolegliwością, ponieważ będąc świadomy, że jest poddany próbie, nie popełni on żadnego nowego przestępstwa, przez co zostaną osiągnięte cele polityki karnej.
Kiedy Sąd rozważa zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania?
Sąd powinien rozważyć zastosowanie omawianego środka probacyjnego dopiero po zbadaniu wszystkich przesłanek odpowiedzialności karnej. Jeżeli zaistnieją wszystkie, wtedy dopiero sąd może zastosować środek probacyjny w postaci warunkowego umorzenia postępowania. Rozwiewając wątpliwości – orzeczenie środka probacyjnego w postaci warunkowego umorzenia postępowania jest związane ze stwierdzeniem stopnia winy oraz stopnia społecznej szkodliwości czynu.
Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania ?
Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania należy spełnić łącznie, ponieważ dopiero wtedy sąd może zastosować wspomniany środek probacyjny względem oskarżonego. Orzeczenie o warunkowym umorzeniu postępowania zostało pozostawione sądowi do jego wyłącznej kompetencji. Dodatkowo przewidziano możliwość zastosowania omawianego środka probacyjnego na wniosek prokuratora, zostało to zawarte w art. 336 Kodeksu Postępowania Karnego. Sąd stwierdza stopień winę, oraz stopień społecznej szkodliwości czynu na podstawie materiału dowodowego zebranego w postępowaniu przygotowawczym, materiał dowodowy nie może budzić wątpliwości co do okoliczności zarzucanego czynu.
-
Wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne,
-
Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,
-
Pozytywna prognoza kryminologiczna,
-
Sprawca nie mógł być już karany za przestępstwo umyślne.
Wina:
Ustalenie stopnia winy następuje na podstawie mierników limitujących karę, zostały one zawarte w art. 53 § 1 Kodeksu Karnego. Zgodnie ze wspomnianą regulacją prawną, inne zasady miarkowania stopnia winy nie mogą zostać zastosowane. Sąd badając stopień winy powinien wziąć pod uwagę zdolność do przypisania winy, która jest warunkowana dojrzałością sprawcy, poczytalność oraz wiele innych czynników, np. umyślność / nieumyślność, motywację sprawcy, postać zamiaru.
Społeczna szkodliwość czynu:
Sąd ustalając stopień społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę:
- Rodzaj i charakter naruszonego dobra,
- Rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody,
- Sposób i okoliczności popełnienia czynu,
- Wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków,
- Postać zamiaru, motywację sprawcy oraz rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia.
Sąd rozważając wszystkie okoliczności powinien wskazać, które z nich przemawiają za uznaniem stopnia społecznej szkodliwości za nieznaczny.
Pozytywna prognoza kryminologiczna:
Sąd przy rozważaniu możliwości zastosowania warunkowego umorzenia postępowania musi zbadać czy właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz dotychczasowy sposób jego życia uzasadniają przypuszczenie, że mimo zastosowania wskazanego środka probacyjnego będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa. To przypuszczenie sądu ma być oparte na ocenie postawy sprawcy wobec wartości lub dóbr ważnych społecznie, a w szczególności wobec dobra które zostało naruszone popełnionym czynem zabronionym.
Czy warunkowe umorzenie można stosować do każdego przestępstwa ?
Nie, bowiem warunkowe umorzenie postępowania jest możliwe do zastosowania wobec sprawcy przestępstwa NIE zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności. Z tym, że nie dotyczy to kary orzeczonej, a kary zawartej ustawie.
Jak długo trwa okres próby?
Warunkowe umorzenie postępowania jest orzekana na okres próby, który trwa od roku do 3 lat. Okres próby biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia, czyli od dnia następnego po dniu, w którym upłynął termin zaskarżenia orzeczenia. Czas próby ma działać wychowawczo na sprawcę czynu zabronionego, a wolność jest w pełni kontrolowana przez nałożone obowiązki lub środku karne.
Jakie obowiązki mogą zostać orzeczone przy warunkowym umorzeniu postępowania ?
- Dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, ewentualnie innej instytucji, której działalność polega na wychowywaniu, zapobieganiu demoralizacji lub pomocy skazanym,
- Naprawienie szkody w całości albo w części,
- Zadośćuczynienie za doznaną krzywdę albo nawiązka,
- Środek karny w postaci świadczenia pieniężnego,
- Zakaz prowadzenia pojazdów do 2 lat,
- Informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
- Przeprosiny pokrzywdzonego,
- Wykonywanie ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
- Powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
- Poddanie się terapii uzależnień,
- Poddania się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
- Uczestnictwa w zajęciach korekcyjno-edukacyjnych,
- Powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
- opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.